Page 9 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

Suština hroničnog artritisa je stalni zapaljenjski proces Materijal i metode
koji zahvata sinovijalnu membranu-sinovitis, koji se klinič-
ki manifestuje bolom i otokom zgloba, povećanjem toplote Ovaj rad predstavlja opservacionu, analitičku studiju
iznad zgloba, ograničenjem pokreta, a vremenom dovodi i preseka koja je obuhvatila 30 pacijenata obolelih od reuma-
do oštećenja svih struktura zgloba, hrskavice, kosti ispod toidnog artritisa. Istraživanje je sprovedeno u Institutu za
hrskavice, tetiva i tetivnih ovojnica. Na kraju može dovesti reumatologiju u Beogradu i predstavlja deo završnog rada
do kontrakture zgloba i atrofije obližnjih mišića, što rezul- uže specijalizacije iz medicine bola.
tira razvojem trajnih deformiteta . Ovakve deformacije na U istraživanje je uključeno 30 pacijenata, koji, na osnovu
1
zglobovima neizostavno dovode do smanjenja funkcionalne važećih kriterijuma za klasifikaciju i dijagnozu RA, (American
i radne sposobnosti, kao i do invaliditeta . College Of Rheumatology/European League Against Rheuma-
4
Bol je jedan od vodećih simptoma u reumatoidnom ar- tism) ACR/EULAR iz 2010. godine, imaju dijagnostikovan
tritisu. Po karakteristikama se može svrstati u zapaljenjski, reumatoidni artritis i od njega boluju dve i više godina. Svi
nociceptivni, hronični nekancerski bol. U početnoj fazi RA, ispitanici su bili stariji od 18 godina.
bol je najčešće uzrokovan aktivnim sinovitisom, a njegovoj Pre uključivanja u studiju, ispitanici su detaljno informi-
pojavi doprinose i mišićna slabost (zbog inaktiviteta), mišić- sani o cilju i načinu izvođenja istraživanja, nakon čega su,
na atrofija, razvoj sekundarne osteoartroze i drugi činioci. U u vidu potpisanog pristanka o učešću u studiji, dali svoju
početku bolesti, javlja se pri pokretu ili pritisku na određe- saglasnost.
ni zglob, ali tokom vremena njegov intenzitet se pojačava i
trajanje produžava na veći deo dana, bez obzira na provo- Podaci su prikupljani intervjuisanjem ispitanika, klinič-
kativne faktore. Vremenom postaje izraženiji pri mirovanju, kim pregledom, raspoloživom medicinskom dokumentaci-
prisutan tokom noći i budi iz sna, dok se pokretanjem sma- jom i specifičnim upitnicima koji se primenjuju kod reuma-
njuje. Prema karakteristikama, bol u RA je podmukao, tup, toidnog artritisa.
sveprisutan.
Prilikom intervjuisanja ispitanika koje je obavljao lekar,
Funkcionalna sposobnost pacijenata sa RA je značajno uzimani su demografski i anamnestički podaci. U okviru de-
kompromitovana, što je povezano sa progresijom bolesti, mografskih podataka, zabeleženi su pol, starost u godina-
hroničnim zapaljenjem, bolom i oštećenjem zglobova, čime ma, zanimanje i nivo obrazovanja. Zanimanje je podeljeno u
je narušen kvalitet života obolelih. Zbog toga je od velike tri kategorije: lakši poslovi (sedeći, kancelarijski posao, bez
važnosti procena funkcionalne sposobnosti koja se vrši po- većeg fizičkog opterećenja), teži poslovi (fizički posao i rad
moću različitih upitnika, kao što je HAQ - indeks nesposobno- u težim klimatskim uslovima) i penzija. Nivo obrazovanja se
sti. odnosio na stepen stručnosti, koji je, takođe, podeljen u tri
kategorije: niža stručna sprema (NSS), srednja stručna spre-
Lečenje reumatoidnog artritisa može biti farmakološko, ma (SSS) i treća kategorija, viša i visoka stručna sprema (VŠ
nefarmakološko i hirurško. Farmakološka terapija podra- i VSS). Od anamnestičkih podataka, beleženi su podaci o du-
zumeva analgetike (pre svega paracetamol), nesteroidne žini trajanja bolesti u godinama (od momenta postavljanja
antiinflamatorne lekove (Non-steroidal Anti-inflammatory dijagnoze do trenutka vršenja istraživanja) i distribuciji bola.
Drug, NSAID) koji umanjuju bol i inflamaciju, kortikosteroi-
de (Corticosteroids, CS) koji umanjuju bol, inflamaciju i ošte- Klinički pregled je obuhvatao pregled 28 zglobova (i to:
ćenje zgloba, u sistemskoj ili lokalnoj primeni. Treća grupa ramena, laktovi, radiokarpalni zglobovi, metakarpofalan-
lekova su lekovi koji modifikuju tok bolesti, DMARD (Dise- gealni zglobovi (I-V), proksimalni interfalangealni zglobovi
ase-modifying antirheumatic drugs, DMARD), gde spadaju (I-V) i kolena, obostrano) i odnosio se na prisustvo otoka i
sintetski (metotreksat, sulfasalazin, antimalarici i drugi) i palpatorno-bolne osetljivosti (slike 1 i 2). Pregled zglobova
biološki (TNF inhibitori, IL-6 inhibitori ili Anti CD 20 antite- je rađen zbog određivanja trenutne aktivnosti bolesti, po-
lo) medikamenti. Najčešće se u terapiji primenjuje kombi- moću, izračunavanja Indeksa aktivnosti bolesti (CDAI) 8, 9 .
nacija više lekova . Nefarmakološka terapija podrazumeva To je jedini indeks aktivnosti koji za izračunavanje ne traži
5, 6
fizio-rehabilitaciono lečenje, primenu različitih agenasa fizi- parametre akutnog zapaljenja (CRP i SE). Jedan od važnih
kalne terapije, sa analgetskim i antiinflamatornim dejstvom, elemenata, koji se beleži, prilikom izračunavanja CDAI je
kineziterapiju i okupacionu terapiju. U odmaklom stadijumu otok zglobova (Swollen Joint Count, SJC), koji je u korelaciji sa
bolesti, ako se pojave specifični problemi i ako za to postoji napredovanjem oštećenja zgloba, što implicira napredova-
indikacija, može da se primeni i hirurško lečenje u vidu sino- nje funkcionalne nesposobnosti. U okviru CDAI određivali
vijektomije, koštano-zglobne fuzije ili zamene zgloba . smo prisustvo bolne osetljivosti zglobova (Tender Joint Co-
7
unt, TJC). Procenjivana je aktivnost bolesti od strane samog
pacijenta (Patient Global Assessment, PGA) i od strane leka-
Cilj ra koji obavlja pregled (Evaluator Global Assessment, EGA).
Jednostavnim sabiranjem broja otečenih (SJC) i broja bolnih
Cilj našeg rada bio je ispitivanje korelacije između težine (TJC) zglobova sa vrednostima pacijentove i lekarske proce-
bolesti, intenziteta bola i funkcionalne sposobnosti pacije- ne aktivnosti bolesti (PGA i EGA), dobijali smo vrednost CDAI
nata sa reumatoidnim artritisom.

ORIGINALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2024; 3(11):6-11. 7