Page 84 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

je uzdignuto za 30 stepeni. Test treba izvesti i sa leve i sa medicine do fizioterapeuta . Nažalost, iako je značaj obolje-
27
desne strane da se ne bi propustio bilateralni poremećaj . nja i njegov zdravstveni i socioekonomski uticaj veoma ve-
5
Pozicioni nistagmus (Positional nystagmus, PN) koji se tom liki, još uvek su prisutne razlike u praksi lečenja ovih pacije-
prilikom može javiti je torziono-vertikalni (zadnji kanal) ili nata u okviru različitih specijalizacija. Ove razlike se odnose
horizontalni (lateralni kanal), ima latenciju od nekoliko se- na način postavljanja dijagnoze, vreme za izdavanje uputa
kundi i ograničenog je trajanja (10-20 s). Takođe, PN menja i obavljanja dodatnih dijagnostičkih procedura (najčešće
smer ukoliko pacijent naglo zauzme sedeći položaj. Pri izvo- nepotrebnih), do razlika u upotrebi i izvođenju različitih re-
đenju testova mogu se koristiti i Frenzelove naočare, da bi pozicionih manevara u lečenju ovih pacijenata . Procenjuje
28
se što bolje video nistagmus ili se može koristiti video-oku- se da je opterećenje zdravstvenog sistema ovom bolešću
lografija. Kako BPPV ponekad može postojati i sa drugim samo u SAD oko dve milijarde dolara godišnje i da manje od
vestibularnim dijagnozama, anamneza pacijenta nekada 20% pacijenata dobije adekvatno lečenje repozicionim ma-
može biti nekarakteristična, pa se većina kliničara slaže da nevrom . Skorašnje istraživanje sprovedeno u našoj zemlji
5
Dix-Hallpike test treba izvoditi u sklopu svakog vestibulološ- je pokazalo da je kod nas stanje još nepovoljnije: prosečno
kog ispitivanja. Dalja testiranja ili dijagnostičke procedure vreme čekanja naših pacijenata do postavljanja ispravne di-
nisu potrebne kod pacijenata koji ispunjavaju kliničke krite- jagnoze je skoro 11 meseci i samo jedna trećina do jedna
rijume za dijagnozu BPPV 5, 22 . petina njih bude zbrinuta u skladu sa smernicama dobre kli-
ničke prakse . Uprkos tome, kod nas se i dalje veoma malo
29
Po pitanju diferencijalne dijagnoze, u obzir dolaze sva govori o ovom poremećaju i većina kliničara nije detaljno
oboljenja i stanja navedena u tabeli 1, koja, u krajnjoj instan- upoznata sa dijagnostičkim kriterijumima i načinima lečenja
ci, mogu dovesti do sekundarne BPPV. Slučajevi vrtoglavice BPPV.
koje kliničar treba da razlikuje od BPPV uključuju otološke,
neurološke i druge uzroke. Od otoloških dijagnoza najče- Iako su kliničke smernice za dijagnozu i lečenje BPPV
šće su: Menierova bolest, vestibularni neuritis, sindrom objavljene pre više od 15 godina (dopunjene su 2017. go-
dehiscencije gornjeg polukružnog kanala, itd. Što se tiče dine) , ovaj tip vrtoglavice i dalje ostaje dugo neprepoznat
5
neuroloških dijagnoza koje treba imati u vidu, to su: vesti- i neadekvatno lečen kod većine pacijenata, kako u svetu,
bularna migrena, vertebrobazilarna insuficijencija, demi- tako i kod nas. Većina publikovanih smernica je u formi pre-
jelinizirajuće lezije i druge lezije centralnog nervnog siste- poruka, za ili protiv određenih postupaka, i sastavljene su
ma. Ukoliko je prisutan atipičan nistagmus pri pregledu ili da bi olakšale posao kliničaru, tj. da bi standardizovale sve
pacijent ispoljava cerebelarne znake ili znake zahvaćenosti dijagnostičke i terapijske procedure u cilju najboljeg mogu-
moždanog stabla, kao i ukoliko se poziciona vrtoglavica ne ćeg ishoda lečenja naših pacijenata i smanjenja cene uku-
reši ponavljajućim repozicionim manevrima, neophodan je pnih medicinskih troškova (tabela 2).
imaging zadnje lobanjske jame da bi se isključila centralna
patologija. Prema podacima iz Klinike za otorinolaringologiju i
maksilofacijalnu hirurgiju, Univerzitetskog kliničkog centra
Srbije, poštovanje preporuka za lečenje u Srbiji je veoma va-
Lečenje BPPV rijabilno i javlja se, u od 0 do 40,5% slučajeva, u zavisnosti
od tipa preporuke . Što se tiče izričitih preporuka 1a (po-
29
Lečenje repozicionim manevrima (Canal Repositioning stavljanje dijagnoze p-SCC BPPV) i 4a (lečenja odgovaraju-
Procedure, CRP) u velikoj većini slučajeva akutnog p-BPPV i ćim repozicionim manevrima), u našem uzorku preporuke
h-BPPV je uspešno (preko 90%) 6, 23 . Najuspešniji repozicio- su ispoštovane u samo 31%, tj. 21% slučajeva.
ni manevar za lečenje p-BPPV je Epley , a za h-BPPV je tzv.
24
Barbecue, odnosno Lempert manevar . U manje od 10% Iako postoji preporuka da nisu potrebna dodatna sni-
25
slučajeva potrebna su dva ili tri manevra da bi došlo do manja, specijalistički pregledi i medikamentozna terapija
potpunog prestanka tegoba. Pomenuti manevri su veoma kod pacijenata koji ispunjavaju anamnestičke dijagnostičke
jednostavni za izvođenje, a mogu se izvoditi i kao deo vežbi kriterijume, ipak se u Srbiji preko 80% pacijenata sa BPPV
u kućnim uslovima. Terapija lekovima nije indikovana, osim podvrgava bar jednom dodatnom snimanju (najčešće CT
ukoliko pacijenti imaju izraženu mučninu i povraćanje . Na- endokranijuma i RTG vratne kičme) ili pregledu (najčešće
5
žalost BPPV često recidivira nakon prve epizode vrtoglavice neurološkom). Takođe, skoro tri četvrtine pacijenata dobi-
sa stopom recidiva između 15% i 50%, a naredna epizoda se ja i medikamentoznu terapiju (najčešće betahistin), kako u
obično javlja za nekoliko meseci 4, 26 . primarnoj zdravstvenoj zaštiti, tako i u urgentnim centrima.
U našem uzorku nijednom pacijentu nije ponuđena vesti-
bularna rehabilitacija, iako se zna da može povoljno uticati
Osvrt na najnovije kliničke smernice i ubrzati oporavak 29, 30 . I na kraju, veoma je važna edukacija
pacijenta o potencijalnim komplikacijama i sklonost bolesti
U zavisnosti od organizacije zdravstvene službe u ra- ka recidivu 31, 32 .
zličitim zemljama, dijagnostikom i lečenjem BPPV se bave
različite medicinske specijalnosti, od lekara opšte prakse,
preko otorinolaringologa, neurologa, specijalista interne

82 DOI: 10.5937/Galmed2308080B