Page 14 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

(pretvara superoksid u vodonik peroksid), katalaze i gluta- kiseoniku pod normalnim pritiskom tokom tri dana, skra-
tion peroksidaze (ova dva poslednja enzima razgrađuju vo- ćuje život alveolarnih makrofaga i smanjuje njihov fagocitni
donik peroksid), što se poklapa sa potrošnjom glutationa i kapacitet . Odrasli pacovi koji udišu čisti kiseonik pod nor-
23
njegovim pretvaranjem u glutation disulfid . Oštećenje tki- malnim pritiskom 48 sati, razvijaju plućni edem i dispneju,
22
va usled delovanja slobodnih radikala tokom normobarič- dok biohemijske analize pokazuju da endotelne ćelije u
ne terapije kiseonikom najveće je u respiratornom traktu, plućima gube svoj integritet . U drugoj studiji, odrasli pa-
24
gde je koncentracija kiseonika najveća, pa se tako stvara covi su bili izloženi 95% kiseoniku pod normalnim pritiskom
najviše slobodnih radikala. Međutim, kako kiseonik iz pluća tokom 24 sata; nakon tog perioda uočena je teška kongesti-
prodire direktno u krvotok, slobodni radikali se stvaraju i u ja plućnog parenhima sa nakupljanjem tečnosti i eritrocita
drugim tkivima. Dve male studije na pacijentima sa COPD u alveolama, koja se nije povukla ni nakon 2 nedelje posle
ili traumatskim povredama mozga pokazale su da se to- prestanka uzimanja kiseonika . Kako bi se utvrdilo postoji
25
kom primene normobaričnog kiseonika inhalacijom u krvi li veza između terapije visokim dozama normobaričnog ki-
i likvoru stvaraju i slobodni radikali, uzrokujući oksidativni seonika i razvoja bolničke pneumonije ili ARDS-a, potrebno
stres i smanjenje nivoa glutationa 12, 14 . Međutim, simptomi i je sprovesti pažljivo osmišljene opservacijske studije kod pa-
znaci toksičnosti kiseonika u udaljenim tkivima prijavljeni su cijenata lečenih različitim dozama kiseonika.
u samo jednoj, prilično staroj i maloj studiji na zdravim do-
brovoljcima, a bili su ograničeni na umor, bol u zglobovima i Glavno ograničenje ovog sistematskog pregleda je mali
parestezije kod četvrtine izloženih ispitanika . broj i nizak kvalitet objavljenih kliničkih studija koje ispituju
18
toksičnost normobarične terapije kiseonikom, primenjene
Ključno pitanje s kliničkog aspekta ostaje može li nor- bez veštačke ventilacije. Istraživanja su takođe starija, naj-
mobarična terapija kiseonikom, ako se primenjuje u većim verovatnije zbog sve veće upotrebe normobarične terapije
dozama, učiniti više štete nego koristi, tj. da li predisponira kiseonikom zajedno sa veštačkom ventilacijom kod kritično
pacijenta za bolničku pneumoniju ili sindrom akutnog res- bolesnih pacijenata u jedinicama intenzivne nege u posled-
piratornog distresa (Acute Respiratory Distress Syndrome, njih nekoliko decenija; s takvom dvostrukom terapijom nije
ARDS). U analiziranim studijama, takva povezanost nije po- moguće utvrditi koji od dva faktora doprinosi mogućim lo-
tvrđena, ali studije na životinjama ukazuju da bi se tako šim ishodima lečenja, tako da studije s veštačkom ventilaci-
nešto moglo dogoditi. Izlaganje novorođenih pacova 95% jom nisu razmatrane.

Zaključak

Normobarična terapija kiseonikom može imati toksične efekte ako je koncentracija kiseonika u

udahnutom vazduhu veća od 50%, ako je brzina primene iznad 7 L/min i ako primena traje najmanje
6 sati. Sa sigurnošću utvrđeni toksični efekti ogledaju se u upali i oštećenju traheobronhijalne
sluznice, što pacijenti osećaju kao supsternalnu nelagodu. Potrebne su dodatne opservacijske studije
kako bi se utvrdilo može li normobarična terapija kiseonikom oštetiti parenhim pluća i predisponirati
pacijenta za bolničku pneumoniju ili ARDS.

Abstract

Although there is clear dose-dependence of pulmonary toxicity caused by inhalation of normobaric oxygen in animal
studies, the threshold of toxicity in humans remains largely unknown. The aim of this systematic review of published clinical
studies was to establish threshold in terms of total oxygen dose administered under normal pressure by inhalation that
causes first clinical signs of toxicity. MEDLINE, EBSCO, The Cochrane Central Register of Controlled Trials (Central), SCIndex,
Scopus, Google Scholar, and ClinicalTrials.gov were searched from their foundation to April 2022. The systematic review was
performed according to the pre-registered protocol at PROSPERO. The studies were included if describing toxic effects of
normobaric oxygen therapy in humans. In total 11 human studies of poor quality were found, with either experimental or
observational design. In none of the analyzed studies did oxygen therapy cause toxic effects on the respiratory tract if the
concentration of oxygen in the inhaled air was below 50%, regardless of the rate of administration. The toxic consequences

12 DOI: 10.5937/Galmed2305007J