Page 85 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

Oralna rehidracija gastroenterologiju, hepatologiju i nutriciju (ESPGHAN, 1992) i
Svetske zdravstvene organizacije (WHO, 2002) (tabela 1) 36, 37 .
Oralna rehidracija se zasniva na aktivnom kotranspor-
tu natrijuma i glukoze, koji je 1960. godine otkrio američ- Tabela 1. ESPGHAN i WHO preporuke za sastav ORS i sastav
ki biohemičar Robert K. Crane 35-38 . Primena ovog otkrića u Orosala 65 34, 35
prevenciji i korekciji dehidracije rezultirala je višestrukim Elektroliti ESPGHAN, WHO, Orosal 65
smanjenjem smrtnosti od akutne dijareje, posebno kod (mmol/L) 1992 2002 Galenika*
dece najmlađeg uzrasta u zemljama u razvoju, te se smatra Na+ 60 75 65
jednim od najvećih naučnih dostignuća u medicini XX veka 39, K+ 20 20 20
40 . Aktivni kotransport natrijuma i glukoze, primarno prisu- Cl- 60 65 60
tan u proksimalnom segmentu tankog creva, odlikuje viso- Baza (mmol/L) 10# 10# 25&
ka funkcionalna rezerva i u skladu sa tim zadovoljavajuća
raspoloživost u skoro svim dijarejalnim poremećajima . Glukoza (mmol/L) 74-111 75 111
41
Unos ORS, tj. vodenog rastvora određene kombinacije na- Osmolalnost (mOsm/kg) 225-260 245 281

trijuma, glukoze, kalijuma i bikarbonata ili citrata, započinje Legenda: #Citrat 3- (1 mmol = 3 mEq), &HCO- (1 mmol = 1 mEq); Po formulaciji Nedeljka
Radlovića i Raška Stepanovića, 1992.
istovremeno sa pojavom proliva i/ili povraćanja i nastavlja
se sve do potpune normalizacije digestivnih funkcija 5, 10, 36, 42 . Nakon rehidracije bolesniku se nudi hrana, koja u kvali-
U cilju prevencije dehidracije, bilo inicijalno ili posle oralne tativnom smislu, sem izuzetno, treba da bude ista kao pre
ili intravenske rehidracije, ORS se daje u količini od 10 mL/ početka bolesti 4, 5, 9, 10, 31 . U blažim poremećajima, tj. bez is-
kg telesne težine posle svake tečne ili tečno-kašaste stolice, poljene dehidracije i uz adekvatan unos ORS, ishrana se ne
odnosno 2 mL/kg nakon svake epizode povraćanja, dok je obustavlja 5, 9, 31 .
za korekciju srednje teške dehidracije neophodan unos od Imajući u vidu greške koje se dešavaju, neophodno je
100 mL/kg i lake 50 mL/kg tokom 3-4 h 5, 10, 35, 41 .
naglasiti da nadoknada gubitaka vode i elektrolita kod bo-
ORS se unosi u malim i čestim porcijama kašičicom ili na lesnika sa akutnom dijarejom, pijaćom vodom, 0,9% NaCl
gutljaj iz flašice ili šolje, a po potrebi i nazogastričnom son- ili Ringerovim rastvorom, 5% ili 10% glukozom, zaslađenim
dom 9, 10, 28, 41 . Poštujući navedene smernice, najmanje 50% čajem, voćnim sokovima i drugim napicima, nema fiziološku
bolesnika sa lakšom ili srednje teškom dijarejom se rehidri- osnovu, te ne može ni dati željeni rezultat 4, 27, 28, 45, 46 .
ra nakon prva 3-4 h, a oko 95% posle 24 h 35, 43, 44 . Kao što je Iako su prvenstveno namenjene tretmanu akutne dija-
rečeno, bolesnici sa teškom dehidracijom iziskuju neposred- reje, ORS se mogu koristiti za kompenzaciju previsokog gu-
nu intravensku korekciju. Sem toga, parenteralni put kom- bitka vode i elektrolita i u drugim oboljenjima, kao što su ci-
penzacije gubitka vode i elektrolita, nezavisno od prisustva stična fibroza u okolnostima ekscesivnog znojenja, opsežne
i odsustva dehidracije, indikovan je i u slučajevima upornog opekotine, ileostomija i hronične inflamatorne bolesti creva
povraćanje (> 4/h) i/ili visokog fekalnog gubitka tečnosti (> u akutnoj fazi 47, 48 .
10 mL/kg/h) . Kod bolesnika sa upornim povraćanjem bez
42
dijareje treba imati u vidu akutno hirurško ili neko drugo
oboljenje, te bi u tom smislu trebalo preduzeti odgovarajuće
dijagnostičke i terapijske procedure.

Na našem tržištu se više od tri decenije nalazi i sa viso-
kom efikasnošću koristi domaća ORS, Orosal 65, koju proi-
zvodi Galenika. Sastav preparata je prilagođen patogenezi
dijarejalnog poremećaja našeg područja i u potpunosti
odgovara preporukama Evropskog udruženja za dečju

Zaključak

Nadoknada gubitka vode i elektrolita i pokriće nutritivnih potreba predstavljaju osnovu lečenja
akutne dijareje. U najtežem obliku bolesti praćenom pretećom ili ispoljenom dehidracijom, prevencija
i korekcija dehidracije se obavlja intravenskim putem, a u blažem i srednje teškom, primenom
ORS. Nakon rehidracije, gastrointestinalni gubici tečnosti tokom trajanja bolesti se pokrivaju
odgovarajućim unosom ORS. Istovremeno se bolesniku nudi i hrana, koja u kvalitativnom smislu,
sem u nekim slučajevima, treba da bude ista kao pre početka bolesti.

83
SMERNICE I PREPORUKE Galenika Medical Journal, 2024; 3(11):81-85. 83