Page 69 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

fibrosus - prednji deo, fasetni zglobovi i m. rectus abdominis. Motor Control Approach for Treatment and Prevention of
Rotatorni pokreti su uglavnom kontrolisani intravertebral- Low Back Pain".
nim diskovima i fasetnim zglobovima. Laterofleksiju, koja je
delom povezana sa rotacijom trupa, uz klizajuće odvajanje Navedeni i većina drugih programa vežbi stabilizaci-
faseta, kontrolišu intertransverzalni ligamenti. je zasniva se na trostepenoj progresiji, odnosno vežbama
koje su raspoređene u tri faze. U prvoj fazi se uči izvođenje i
Adekvatan kineziterapijski program za bolni lumbalni održavanje izolovane, svesne kontrakcije lokalnih mišića, u
sindrom bi trebalo da aktivira i jača mišiće stabilizatore, a da drugoj se ova ko-kontrakcija mišića stabilizatora primenjuje
zaštiti najvulnerabilnije strukture (interervtebralne diskuse i uz izvođenje aktivnih pokreta, dok je treća faza integracija
fasetne zglobove). U tom cilju brojni autori predlažu prime- aktivacije lokalnih mišića u aktivnosti svakodnevnog života
nu vežbi stabilizacije lumbalne kičme. (Daily Life Activities, DLA). Vežbe moraju biti tako koncipirane
da budu adaptirane funkcionalnim mogućnostima i zahtevi-
ma pacijenta. Jačanjem mišića unutrašnje jedinice lumbalne
Segmentna lumbalna kičme i pravilno uvežbanim statičkim mišićnim kontrakcija-
nestabilnost i vežbe stabilizacije ma, postiže se stabilnost lumbalnog segmenta, koji postaje
adekvatna potpora višim delovima kičmenog stuba.
Panjabi i sar. su predstavili prvi koncept stabilizacio-
6
nog segmentnog sistema. Čine ga tri subjedinice: pasiv-
na (osteo-ligamentni subsistem), aktivna (mišićno-tetivni Istorijat uključivanja vežbi stabilizacije
subsistem) i neuralna (kontrolni subsistem). Ova tri subsi- u protokol lečenja pacijenata sa CLBP
stema su u međuzavisnosti, i poremećaj u funkcionisanju
jednog od njih uzrokuje povećane funkcionalne zahteve Početkom devedesetih godina prošlog veka, puno se
ostalih. Isti autori navode i postojanje tzv. neutralne zone govorilo o stabilnosti lumbalnog segmenta kičmenog stu-
između aktivne i pasivne subjedinice. Povećanjem neutralne ba i vežbama stabilizacije. O´Sullivan i sar. su prvi upore-
8
zone preko normalnih vrednosti, povećava se nestabilnost dili kombinovani program ciljane segmentne stabilizacije
u samom dinamičkom segmentu, koja se prenosi na čitav sa klasičnim programom aerobnih vežbi za hronični bol u
kičmeni stub. Termin „neutralna zona” odnosi se na zonu leđima. Dobijeni rezultati išli su u prilog uključivanju vežbi
pokreta koja okružuje neutralnu poziciju intervertebralnog stabilizacije u kineziterapijski protokol. Važno je napomenu-
dinamičkog segmenta. U ovom prostoru pokret se izvodi uz ti da su se rezultati održali i na kontroli i to 30 meseci nakon
vrlo mali otpor, za razliku od pokreta u tzv. elastičnoj zoni, istraživanja, što upućuje na dugotrajnost efekta ovakvog
koja počinje od kraja neutralne zone i završava se u krajnjoj programa vežbi.
poziciji fiziološkog obima pokreta. Panjabijeva teorija ne-
9
stabilnosti zasnovana je na promenama koje se dešavaju Richardson i sar. su predstavili prvi program vežbi ja-
u okviru neutralne zone - kada je neutralna zona veća od čanja mišića stabilizatora lumbalne kičme (LM i TrA). Njihov
fiziološke, dolazi do povećanja pokretljivosti jednog pršljena program počiva na pretpostavci da se jačanjem snage i iz-
u odnosu na drugi, što rezultira lumbalnom segmentnom držljivosti ovih mišića može uticati na stabilnost lumbalnog
nestabilnošću (Lumbar Segmental Instability, LSI). segmenta kičmenog stuba. Autori koriste statičke kontrak-
cije ova dva mišića kao osnovu svog programa, što kasnije
Bergmark i sar. su postavili hipotezu o dva osnovna postaje odlika programa vežbi stabilizacije. Tri godine kasni-
7
mišićna sistema koji kontrolišu pokrete i učestvuju u stabil- je, isti autori su objavili studiju u kojoj su prikazali pozitivne
nosti kičme: globalni i lokalni. Globalni sistem čine primarni efekte jačanja TrA na stabilnost sakroilijačnog zgloba, koji
pokretači trupa: m. rectus abdominis, m. obliqus externus, de- je značajan deo stabilizacionog jezgra LS dela kičme i kar-
lovi m. iliocostalis lumborum. Ovi mišići nemaju direkni uticaj ličnog pojasa.
na stabilizaciju u lumbalnom delu kičme. Lokalni sistem čine
3
tonični, posturalni i stabilizacioni mišići kičmenog stuba: m. Hayden i sar. su u svojoj metaanalizi, upoređujući 72
psoas major, m. quadratus lumborum, lumbalni deo m. ilio- različita programa vežbi, izveli zaključak o potrebi individu-
costalis lumborum, lumbalni deo m. multifidus, m. obliquus alno koncipiranog i sprovedenog programa vežbi, koji bi
internus i m. transversus abdominis (ranije pomenuti mišići kombinovao elemente vežbi stabilizacije sa vežbama isteza-
unutrašnje jedinice). Ovi mišići su kraći i bliži uglovima rota- nja i snage. Posebno je istaknut značaj kineziterapije u leče-
cije. Direktno su povezani sa pršljenovima i zato mogu sta- nju pacijenata sa CLBP.
bilizovati pokrete kičmenog stuba. Koumantakis i sar. su predstavili studiju koja upo-
10
Panjabijeva i Bergmarkova teorija su i danas veoma ak- ređuje klasične vežbe za CLBP sa kombinovanim progra-
tuelne i poslužile su kao osnova za stvaranje brojnih savre- mom segmentne stabilizacije. Ovde je akcenat, takođe na
menih programa vežbanja, kao što su: „Twomey and Taylor jačanju mišića stabilizatora lumbalne kičme LM i TrA. Studi-
Physical Therapy of the Low Back" ili „Richardson and colle- ja je u zaključku podržala oba programa, dajući minimalnu
ages Therapeutic Exercise for Lumbopelvic Stabilization: A prednost kombinovanom. Takođe je naglašena i potreba za
individualnim pristupom.

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2024; 3(11):65-71. 67