Page 31 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

sa istraživanjima. Jedan od faktora koji se u skorašnjoj lite- centralnog nervnog sistema (metabolizam kunerenina sa
raturi povezuje sa prediktorom smrtnosti u jedinicama in- smanjenjem depresije ima neuroprotektivni efekat), preko
tenzivnog lečenja, je sarkopenija 20, 21 . Uticaju sarkopenije na uticaja na funkciju imunog sistema putem suzbijanja upale,
ishod lečenja kritično obolelih pacijenata se sve više prida- do važnih uloga u metabolizmu proteina i šećera, delujući
je značaj, kako u praksi, tako i u stručnoj literaturi. Postoji na jetru, pankreas, creva i poboljšavajući osetljivost na in-
povećanje broja studija koje pokazuju da kritično oboleli sulin. Stoga, gubitak mišićnog tkiva ima ozbiljne dugoročne
pacijenti imaju ozbiljne simptome sarkopenije. Procenjuje posledice .
24
se da je prevalencija sarkopenije oko 30-70% u jedinicama
intenzivnog lečenja 18, 21 . Slabost mišića stečena u JIL (Intensive Care Unit-Acquired
Weakness, ICU-AW) dovodi do gubitka mase skeletnih mišića
Zhang i saradnici su 2021. godine objavili rezultate siste- usled teške bolesti i ima važne kliničke implikacije, značaj-
matskog pregleda literature obrađujući studije i metaanali- no utičući na rehabilitaciju i povećavajući kako morbiditet,
ze objavljene do juna 2020. godine u cilju da se ustanovi da li tako i mortalitet bolesnika u jedinicama intenzivnog lečenja.
su kritično oboleli pacijenti sa sarkopenijom pod povećanim ICU-AW se često naziva i polineuromiopatija kritične bole-
rizikom od smrtnosti na odeljenjima intenzivnog lečenja. Iz- sti - kritična polineuropatija (Critical Illness Polyneuropathy,
vršena je analiza 14 publikacija sa ukupno 3.249 uključenih CIP) kada je u osnovi mišićne disfunkcije zahvaćenost ne-
pacijenata. Ukupna prevalencija sarkopenije među kritično rava, ili miopatija kritične bolesti (Critical Illness Myopathy,
obolelim pacijentima bila je 41%. Ispitivanje je pokazalo da CIM), kada je osnova patološkog procesa u samom mišiću.
kritično oboleli pacijenti sa sarkopenijom imaju 2,28 puta Manifestuje se kao slabost mišića koja se brzo razvija, pre
veći rizik od smrtnosti u poređenju sa pacijentima bez sar- nego što se uoči bilo kakav detektabilan gubitak mišića .
24
kopenije . Kod pacijenata sa CIP, distalna aksonalna senzorno-motor-
20
na polineuropatija se razvija u mišićima donjih i gornjih ek-
Generalno, u sadašnjoj praksi lečenja kritično obolelih stremiteta, ali zahvata i respiratorne mišiće, dok su mišići
pacijenata, lečenje sarkopenije ne podleže konvenciona- lica očuvani. Slabost mišića ekstremiteta je simetrična, obo-
lnim rutinskim procedurama u mnogim jedinicama inten- strana i manifestuje se kao flakcidna kvadri/parapareza. CIP
zivnog lečenja. Rezultati istraživanja treba da podignu svest se karakteriše izraženijom distalnom slabošću dok je kod
intenzivista kako bi usmerili resurse u pravcu dijagnostike pacijenata sa pretežnom miopatijom (CIM), proksimalna
i lečenja sarkopenije 18, 20 . Iako su glavni modaliteti za bor- slabost teža od distalne (rameni pojas) . Tipična prezenta-
24
bu protiv sarkopenije rana mobilizacija i nutritivna podrška, cija je flakcidna kvadripareza i hiporefleksija ili arefleksija,
postoji još mnogo odeljenja intenzivnog lečenja gde to nije a dokazuje se studijama nervne provodljivosti. Dijafragma
svakodnevna praksa. Pacijenti koje primaju u jedinice inten- i interkostalni mišići su takođe zahvaćeni i pripisuje im se
zivnog lečenja su veoma osetljivi, kako zbog akutnog stanja važna uloga u otežanom odvajanju od mehaničke ventila-
kritične bolesti, tako i zbog prisustva različitih komorbidi- cije, što može da izazove značajan i dugotrajan invaliditet .
25
teta koji su izraženiji ako je populacija pacijenata starijeg Atrofija mišića se pogoršava primenom glukokortikoidne
životnog doba. Smatra se da kritično oboleli pacijenti sa po- terapije, produženom analgosedacijom, neuromišićnim blo-
stojećom sarkopenijom imaju veću predispoziciju za lošiji is- katorima, imobilizacijom i mehaničkom ventilacijom. Ova
hod zbog patofiziološke uloge sarkopenije koja se integriše stanja se najčešće mogu videti kod bolesnika sa akutnim
u kataboličke puteve kritične bolesti . U prisustvu primarne respiratornim distres sindromom (Acute respiratory distress
21
ili sekundarne sarkopenije, odgovor bolesnika na lečenje syndrome, ARDF), uključujući i pacijente sa COVID-19. Kod
sepse može biti otežan, a pokazalo se i da je smrtnost veća pacijenata sa respiratornom insuficijencijom na mehanič-
kod bolesnika sa sepsom u prisustvu sarkopenije . Slično koj ventilaciji, teška ICU-AW se javlja kod 25-75% pacijena-
22
tome, glavne postoperativne komplikacije, dužina i troškovi ta. Zapaljenski faktori mogu uzrokovati edeme i oštećenja
lečenja i boravka u bolnici su pet puta veći kod bolesnika aksona u motornim neuronima, što dovodi do „denervaci-
sa sarkopenijom . Očekuje se da će odvajanje bolesnika od je“ ili neuropraksije. Brzi gubitak mišićne mase javlja se u
18
mehaničke ventilacije biti otežano kod pacijenata sa sarko- septičkim stanjima kao odgovor na mikrobnu invaziju (pu-
penijom zbog disfunkcija dijafragme i respiratornih mišića . tanje povezane sa patogenima) ili u sinergiji sa faktorima
23
koji se oslobađaju iz oštećenih organa (putanje povezane sa
oštećenjem organa), što dovodi do aktivacije metaboličkog
Patogeneza sarkopenije u JIL stresa. Gubitak mišića dodatno se ubrzava metaboličkom
Skeletni mišići su visoko prilagodljivi organi, ali zapaže- acidozom i insulinskom rezistencijom. U slučajevima teške
no je da njihova masa opada u kataboličkim uslovima kri- kritične bolesti, oštećenje mitohondrija je značajno, i izaziva
tične bolesti. Atrofija i slabost mišića stečene u jedinicama progresivnu, trajnu upalu i katabolizam (sindrom perzisten-
intenzivne nege su česte i veoma ozbiljne neuromišićne tne upale, imunosupresije i katabolizma), a naknadno i gu-
komplikacije kod kritično obolelih pacijenata . Osim što bitak mišića 18, 24 .
21
omogućavaju kretanje i održavaju posturalni tonus, mišići Stopa prevalencije je veoma visoka i smatra se da ICU-
takođe imaju endokrinu ulogu. Mišićna ćelija proizvodi mio- AW može biti jedan od uzroka sekundarne sarkopenije 22-24 .
kine tokom kontrakcije, koji deluju na gotovo sve organe, od Mehanizam nastanka nije u potpunosti razjašnjen, ali se

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2023; 2(8):25-34. 29