Page 29 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

približno 1,2 miliona ljudi do 2025. godine i dva miliona ljudi uključujući padove, prelome, fizičku onesposobljenost i
do 2050. godine, oboli od sarkopenije . smrtnost . Izuzetan napredak u pristupu sarkopeniji do-
18
1-3
nela je promena definicije koja u svojoj novoj verziji sadr-
Sarkopenija se smatra „primarnom“ (vezanom za stare- ži smanjenu mišićnu snagu kao parametar od primarnog
nje) kada nisu vidljivi drugi specifični uzroci, dok se sarko- značaja. Snaga mišića je u sadašnjoj literaturi prepoznata
penija smatra „sekundarnom“ kada su vidljivi uzroci koji su kao najpouzdanija mera funkcije mišića. Takođe, izvorna
drugačiji (ili dodatni) u odnosu na starenje 2, 18 . Sarkopenija definicija je predstavljala veliku promenu u to vreme jer
može nastati kao posledica sistemskih bolesti, maligniteta se u dijagnozu uvodi i oštećenje mišićne funkcije kojim se
ili kod septičnih stanja sa disfunkcijom organa. Fizička neak- pravi veliki otklon u odnosu na prethodne postulate koji
tivnost takođe doprinosi razvoju sarkopenije, bilo zbog se- su se oslanjali samo na otkrivanje niske mišićne mase . U
2
dentarnog načina života ili zbog imobilizacije ili invaliditeta ovim revidiranim smernicama, snaga mišića dolazi u prvi
uzrokovanog bolestima . Takođe, sarkopenija može nastati plan. Istraživanja takođe daju prednost smanjenoj snazi
19
direktno (usled nedovoljnog unosa hrane kao energetskog mišića u odnosu na smanjenu masu u predviđanju nepo-
ili proteinskog izvora) što može biti posledica anoreksije, voljnih ishoda 2, 14 (tabela 1). Novi pojam „narušen kvalitet
malapsorpcije, ograničenog pristupa zdravoj hrani ili ogra- mišića“ koji se uvodi u dijagnozu se koristi za opisivanje
ničene sposobnosti za ishranu 2, 19 . Nedavno je predloženo mikroskopskih i makroskopskih aspekata arhitekture i sa-
da se u sastav definicije malnutricije uvrsti niska mišićna stava mišića . S obzirom da se najčešće gubitak mišićne
2
masa, bez obzira da li je malnutricija uzrokovana niskim mase i funkcije dešava ubrzano i progresivno, ima pred-
unosom hrane kod gladovanja ili nemogućnošću da se hra- loga da se ovaj poremećaj nazove mišićna insuficijencija .
3
na unese u organizam (komatozni, kritično oboleli pacijenti)
ili zbog smanjene biodostupnosti nutrijenata kod upornih Tabela 1. Definicija i dijagnoza sarkopenije
dijareja i povraćanja ili kod stanja gde su potrebne visoke
doze nutrijenata, kao što su inflamatorne bolesti ili disfunk- Verovatna sarkopenija je identifikovana kada je prisutan kriterijum br. 1
Dijagnoza je postavljena kada je dodat kriterijum br. 2
cije organa 2, 19 . Ukoliko su prisutna sva tri kriterijuma (br. 1, br. 2 i br. 3) radi se o ozbiljnoj sarkopeniji
(1) Niska snaga mišića
(2) Nizak kvantitet ili kvalitet mišića
(3) Niske fizičke performanse
Definicija sarkopenije
Evropska radna grupa za sarkopeniju kod starijih lju- Validirani testovi i merenja za
di (European Working Group on Sarcopenia in Older People, kategorizaciju sarkopenije u
EWGSOP) je 2010. godine objavila definiciju sarkopenije koja kliničkoj praksi i istraživanjima
je dugo bila u upotrebi širom sveta . Ova definicija je imala
2
izuzetan značaj, jer je dovela do napretka u identifikaciji Danas je dostupan širok spektar testova i alata za ka-
osoba sa rizikom od sarkopenije i targetirala mere koje tre- rakterizaciju sarkopenije u kliničkoj praksi i istraživanju 2, 15
ba primeniti u prevenciji i lečenju . Nova istraživanja tokom (tabela 2). Izbor testa može zavisiti od pacijenta (invalidnost,
2
narednih godina su donela nova saznanja koja su podstakla pokretljivost), dostupnosti tehničkih resursa zdravstvene
potrebu za ažuriranjem postojeće definicije. Početkom 2019. ustanove (zajednica, klinika, bolnica ili istraživački centar) ili
godine članovi EWGSOP su sagledali novoistražene aspekte svrhe testiranja (praćenje napretka ili praćenje rehabilitacije
sarkopenije i saglasili se po pitanju nove definicije . Pome- i oporavka) .
2
2
nuta radna grupa koristi najnovije dokaze kako bi se utvrdili
jasni kriterijumi i alati koji definišu i karakterišu sarkopeniju Otkrivanje slučajeva sarkopenije u kliničkoj praksi može
u kliničkoj praksi . Ovu definiciju EWGSOP podržalo je i niz početi čim pacijent prijavi padove, osećaj slabosti, spori hod,
2
drugih međunarodnih naučnih udruženja: Evropsko udru- teškoće pri ustajanju iz stolice ili gubitak telesne težine/gu-
ženje gerijatrijske medicine (European Geriatric Medicine bitak mišićne mase. U tim slučajevima treba posumnjati na
2
Society), Evropsko udruženje za kliničku nutriciju i metaboli- sarkopeniju i sprovesti dalja testiranja . EWGSOP preporu-
zam (European Society for Clinical Nutrition and Metabolism), čuje korišćenje SARC-F (Strength, Assistance in walking, Rise
Evropsko udruženje za kliničke i ekonomske aspekte osteo- from a chair, Climb stairs, and Falls, SARC-F) upitnika koji se
poroze, osteoartritisa i muskuloskeletne bolesti (The Europe- sastoji se od pet pitanja i odgovora koji se baziraju na per-
an Society for Clinical and Economic Aspects of Osteoporosis, cepciji pacijenta o njihovim ograničenjima u snazi, sposob-
Osteoarthritis and Musculoskeletal Diseases), Internacionalna nosti hodanja, ustajanju iz stolice, penjanju uz stepenice i
2
fondacija za osteoporozu (International Osteoporosis Foun- iskustvima sa padovima . SARC-F upitnik je jednostavan
dation), Internacionalno udruženje za gerontologiju i evrop- upitnik koji se može koristiti kao početni alat za skrining sar-
ski gerijatrijski region (International Association of Geronto- kopenije i za brzu procenu fizičke funkcije kao jednostavan
logy and Geriatrics European Region) i druga . način da se dobiju podaci od pacijenata značajni za sarko-
2
peniju. Takođe, jednostavan test za korišćenje je Iši skrining
Nova (2019) EWGSOP definicija glasi: Sarkopenija je pro- test koji procenjuje verovatnoću sarkopenije koristeći skor
gresivni i generalizovani poremećaj skeletnih mišića koji dobijen na osnovu starosti pacijenta, snage stiska šake i de-
je povezan sa povećanim rizikom od nepovoljnih ishoda, bljine lista na potkolenici .
2

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2023; 2(8):25-34. 27