Page 32 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

smatra da zbog smanjene inervacije mišića, dolazi do reduk- i neurološki stečeni deficit - flakcidna pareza oba stopala.
cije gustine kapilarne cirkulacije i smanjenja kapilarne mre- Postavlja se pitanje da li je gubitak mišića bolesnika pove-
že skeletnih mišića, što najčešće uzrokuje selektivnu atrofiju zan sa polineuromiopatijom, kaheksijom ili sarkopenijom?
mišićnih vlakana tipa II odgovornih za brze i jake kontrakcije Slični mehanizmi, kao što je mitohondrijalna disfunkcija,
mišića . U toku zapaljenskih sindroma kod kritične bolesti insulinska rezistencija, promene u metabolizmu proteina
18
u prisustvu proinflamatornih citokina (kao što su tumor i prisustvo upale igraju ulogu kod sva tri oblika mišićne
nekrozis faktor alfa i interleukin-6), pokreće se direktna ra- insuficijencije. Kaheksija se prvenstveno razlikuje od sar-
zgradnja mišića usled propadanja kontraktilnih miofibrila kopenije kroz gubitak telesne težine zbog prirode osnov-
što proizvodi stanje smanjene snage i mišićne mase, kao još ne bolesti 2, 18 . Kod sarkopenije karakterističan je gubitak
jednog uzroka sekundarne sarkopenije . U ovakvom meta- celokupne mišićne mase koji zahvata i mišiće lica, a može
24
boličkom disbalansu dolazi do smanjenja sinteze proteina i biti praćen morfološkim osobinama kao što je normal-
to već u prvih 6 sati kritične bolesti. na težina, prekomerna težina ili čak gojaznosti. Naizgled
gojazni bolesnici na mehaničkoj ventilaciji mogu biti sar-
Metabolički odgovor na stres je evolucijski validiran me- kopenični . Kaheksija je multiorganski sindrom sa osno-
1
hanizam za preživljavanje tokom kritičnih bolesti. Međutim, vnim bolestima kao što su kancer, hronična infekcija, hro-
organizam „plaća danak“ u obliku gubitka mišića. Poreme- nična opstruktivna bolest pluća i hronična srčana insufici-
ćaj ravnoteže usled nekontrolisane degradacije mišićnih jencija. Karakteriše je smanjenje telesne težine, destrukcija
proteina i masivni gubici miozina i drugih proteina posle- mišićnog i masnog tkiva, a često i anoreksija. Većina kahe-
dica su aktivacije četiri glavna proteolitička sistema: sistem ktičnih pacijenata može biti sarkopenična, ali nisu svi pacije-
ubikvitin-proteazom (Ubiquitin–proteasome system, UPS), nti sa sarkopenijom, kahektični 2, 18 . U odnosu na neuropatiju
kalpain, kaspaza i sistem autofagije - lizozomna degradaci- kritične bolesti, kod sarkopenije se retko viđaju neurogene
ja . Brzina razgradnje proteina u ovim stanjima premašuje lezije, ali je izražena masna infiltracija mišićne ćeliije.
24
procese sinteze proteina . Anabolička rezistencija je ključni
23
momenat sekundarne sarkopenije u kritičnoj bolesti i pored
inflamatorne, hormonske i medikamentne provokacije, po-
spešena je stanjem smanjenog unosa hrane . Slika 1. Proces rehabilitacije - vertikalizacija kritično obolelog
24
pacijenta u JIL

Dijagnoza sarkopenije kod
kritično obolelih pacijenata
Metode CT i MRI se smatraju zlatnim standardom za
procenu mišićne mase u jedinicama intenzivne nege . Me-
16
đutim, postoje ograničenja zbog visokih troškova i teškoća u
primeni, posebno u prisustvu kritične bolesti . Ovim meto-
18
dama može se proceniti čista mišićna masa, masno tkivo, pa
čak i infiltracije masti u mišićima. I CT i MRI koriste poprečno
merenje kompozicije tela. U ovoj metodi procenjuje se uku-
pna poprečna površina koja uključuje masno tkivo, slabinski
mišić (m. psoas), paravertebralne mišiće (m. erector spinae,
m. quadratus lumborum) i mišiće trbušnog zida (m. transver-
sus abdominis, m. rectus abdominis, m. obliqus abdominis).
Zbog razlika u telesnom sastavu kod muškaraca i žena u ab-
dominalnom CT, vrednost praga je specifična za polje 52,4
cm /m kod muškaraca i 38,5 cm /m kod žena .
2
2
18
2
2
Diferencijalna dijagnoza sarkopenije
kod kritično obolelih pacijenata
U diferencijalnoj dijagnozi posebno je važno razlikovati
sarkopeniju od polineuromiopatije kritične bolesti (pome-
nuto u prethodnom tekstu) i kaheksije (slika 1). Na slici 1,
možemo videti kritično obolelog pacijenta u procesu re-
habilitacije koji je preko četiri meseca u jedinici intenzivne
nege zbog lečenja urosepse. Radi se o bolesniku sa global-
no smanjenom mišićnom masom, masnom masom i mišić-
nom snagom koju prati funkcionalno oštećenje obolelog (izrađeno u UKCS 2022. godine)

30 DOI: 10.5937/Galmed2308025T