Page 57 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

položaj pacijenta, kao i odnos alveolarne ventilacije i FRC. species, ROS) koji se stvaraju u pomenutim uslovima, sma-
Vreme koje je potrebno da odrasla osoba udišući FiO 1,0 po- njenjem aktivnosti K i Ca kanala, menjanjem metabolizma
+
++
2
stigne 90% alveolarnog kiseonika, iznosi 3-5 minuta. Hiper- arahidonske kiseline, smanjenjem aktivnosti ciklooksigena-
ventilacija može skratiti ovo vreme. Preoksigenacija utiče na za, što na kraju rezultuje smanjenom produkcijom vazodi-
odlaganje arterijske desaturacije oksihemoglobina tokom latatornih prostaglandina. Neuronalna adaptacija koja je
perioda apneje (za vreme intubacije traheje) i produžava porekla aktivnosti hemoreceptora ili baroreceptora manife-
vreme desaturacije sa jednog minuta tokom disanja sobnog stuje se perifernom arteriolarnom vazokonstrikcijom, koja
vazduha na 6,9 minuta tokom udisanja 100% kiseonika . dovodi do smanjenja udarnog volumena za 3%, minutnog
5
Kod pacijenata sa smanjenim kapacitetom za transport ki- volumena (Cardiac Output, CO) za 10% i srčane frekvence za
seonika brže dolazi do desaturacije u toku apneje. U posto- 6,5% . Smanjen je protok kroz koronarne krvne sudove i po-
9
perativnom periodu postoje: parcijalna opstrukcija disajnih većana potrošnja kiseonika od strane miokarda, te postoji
puteva, respiratorna depresija indukovana lekovima, sma- sklonost ka ishemiji . Globalna periferna vazokonstrikcija
10
njenje FRC, bol, promenjeni ventilaciono-perfuzioni odnosi, doprinosi većoj produkciji laktata koji su povišeni u hipe-
zbog čega pacijent može zahtevati terapiju višim koncentra- roksiji . Zbog ovih činjenica Evropsko udruženje kardiologa
11
cijama kiseonika. Postoje različite tehnike preoksigenacije: revidiralo je prethodne vodiče, pa se dodatni kiseonik pre-
apneična difuzna oksigenacija, tehnika kontinuiranog pozi- poručuje samo kod pacijenata sa STEMI (ST-elevation myo-
tivnog pritiska (Continuous Positive Airway Pressure, CPAP), cardial infarction, STEMI) i nonSTEMI infarktom miokarda,
tehnika pozitivnog pritiska pri kraju ekspirijuma (Positive kojima je SpO < 90% ili ako pokazuju znake respiratornog
2
End-Expiratory Pressure, PEEP), tehnika primene neinvaziv- distresa 12, 13 .
nog „bilevel” pozitivnog pritiska u disajnim putevima, tehni-
ka transnazalne aplikacije ovlaženog vazduha pod visokim
pritiskom (Transnasal Humified Rapid Insufflation Ventilatory Efekti hiperoksije na respiratorni sistem
Exchange, THRIVE) i druge . One omogućavaju različite ti-
6
pove ventilacije i oksigenacije i međusobno se razlikuju po Negativan uticaj hiperoksije na plućni parenhim direk-
opremi koja je potrebna za njihovo izvođenje. tno je u vezi sa lokalnom i sistemskom produkcijom velikih
količina ROS koji izazivaju oksidativni stres i dovode do ne-
Kod dece se maksimum preoksigenacije postiže brže kroze ćelija i apoptoze. S druge strane, aktivirani neutrofili
nego kod odraslih. Tehnikom Tidal volume breathing postiže podstiču sindrom sistemskog inflamatornog odgovora. Ki-
se za 100 sekundi, a tehnikom dubokog disanja za 30 se- seonik u visokim koncentracijama kod dugotrajnog leče-
kundi. Međutim, kod dece brže dolazi do desaturacije, jer nja deluje toksično na plućni parenhim kroz četiri faze. U
imaju manji FRC i povišeno bazalno preuzimanje kiseonika prvoj, akutnoj fazi nastaju intersticijalni i alveolarni edem
zbog ubrzanog metabolizma. Desaturacija nastaje brže kod zbog oštećenja pneumocita tipa I i dilatacije limfnih sudo-
mlađe dece i direktno zavisi od dužine preoksigenacije . va, a kao posledica povećane produkcije ROS. Druga faza je
7
faza infiltracije ćelijama koje se viđaju u inflamaciji. Naredna
Udruženje za otežan disajni put Velike Britanije i Irske faza je proliferativna faza, kada se umnožavaju i hipertro-
(Difficult Airway Society, DAS) 2015. donelo je konsenzus da fišu pneumociti tipa II i povećava koncentracija monocita.
se svim pacijentima sa sumnjom na otežan disajni put, pre Faza fibroze je završna faza koju odlikuju: zadebljavanje
uvoda u opštu anesteziju, mora sprovesti preoksigenacija alveolarne membrane, nagomilavanje fibrocita, stvaranje
višim koncentracijama kiseonika . Takođe, kod pacijenata hijalinih membrana sa redukcijom alveolarnog volumena i
8
na mehaničkoj ventilaciji postoji potreba za preoksigena- istanjenje intersticijalnog prostora. Ova faza je ireverzibilna
cijom kada je potrebno aspirirati pacijenta otvorenom me- i daje teška hronična oštećenja. Toksično dejstvo hiperbar-
todom. Vode se velike debate zbog potencijalne opasnosti nog kiseonika (> 0,5 ATA) na plućni parenhim prvi je opisao
izloženosti višim koncentracijama kiseonika kod kritično Lorraine Smith 1889. god i nazvao ga je inflamatorni pneu-
obolelih pacijenata u jedinicama intenzivnog lečenja, u pe- monitis (tzv. Smitov efekat). Osim pneumonitisa izazvanog
rioperativnom periodu, kao i tokom i posle srčanog zastoja hiperbarnim kiseonikom, u literaturi je opisan i pneumonitis
i reanimacije. izazvan normobarnim kiseonikom. Znaci plućnog oštećenja
manifestuju se već nakon 24 h od udisanja visokih koncen-
tracija kiseonika (FiO > 0,6). Usled oštećenja epitela traheo-
2
Efekti kiseonika na bronhijalnog stabla i smanjenja vitalnog kapaciteta, kliničku
kardiovaskularni sistem sliku odlikuju retrosternalni bol, dispneja, kašalj, hemoptizi-
je, hiperemija nazalne mukoze, povišena temperatura. Opi-
Efekti kiseonika na kardiovaskularni sistem zavise od
dužine izloženosti visokim koncentracijama. U pomenutim sano je da citostatik bleomicin povećava osetljivost plućnog
parenhima pri izlaganju većim koncentracijama kiseonika .
14
okolnostima beleži se linearni porast vrednosti sistemskog
vaskularnog otpora i za 12%, bez značajnog povećanja U perioperativnom periodu zbog brze resorpcije visokih
koncentracije cirkulišućeg noradrenalina. To se objašnjava koncentracija kiseonika kroz alveolo-kapilarnu membranu i
redukcijom raspoloživosti azot-monoksida zbog sistem- promene aktivnosti surfaktanta nastaju apsorpcione atelek-
skog povećanja slobodnih kiseoničkih radikala (Reactive O taze, kao i sklonost ka plućnim infektivnim komplikacijama.
2

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2023; 2(8):54-59. 55