Page 56 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

KADA KISEONIK PRESTAJE DA BUDE LEK?

WHEN DOES THE OXYGEN CEASE TO BE A REMEDY?

Vesna Stevanović povoljnim efektima kiseonika. Hiperoksija je stanje organi-
1, 2
Ana Mandraš zma kada su ćelije, tkiva i organi izloženi većem parcijalnom
1, 2
Igor Krunić 2 pritisku kiseonika u odnosu na fiziološki definisane vredno-
sti. Hiperoksija može biti normobarična i hiperbarična, ali u
1 Medicinski fakultet Univerziteta u Beogradu, Beograd, Srbija
određenim stanjima udisanje i FiO = 0,2 može usloviti poja-
2 Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Republike Srbije 2 3
„Dr Vukan Čupić“, Beograd, Srbija vu hiperoksije ili povećanje zapremine kiseonika u krvi .

Korespondencija sa autorom:
Primena kiseonika tokom
Kl. ass. dr Vesna Stevanović hirurškog lečenja
Institut za zdravstvenu zaštitu majke i deteta Republike Srbije Kiseonik se koristi u svim oblastima medicine, pa tako i
,,Dr Vukan Čupić", Radoja Dakića 6-8, Beograd, Srbija tokom hirurškog lečenja. Anesteziološki fokus je na perio-
nadjenka9@gmail.com perativnoj upotrebi kiseonika zbog činjenice da se ovaj gas
svakodnevno koristi tokom hirurškog zbrinjavanja miliona
pacijenata širom planete. Strah od incidentnih situacija i hi-
poksije, perioda apneje tokom obezbeđivanja disajnog puta
Sažetak nakon mišićne relaksacije, specifičnosti ventilaciono-perfu-
zionog odnosa tokom mehaničke ventilacije pluća u opštoj
Kiseonik se decenijama smatra spasonosnim lekom u endotrahealnoj anesteziji (General Endotracheal Anesthesia,
životno ugrožavajućim situacijama. Njegova upotreba GEA), smanjenje funkcionalnog rezidualnog kapaciteta u
je krucijalna i u perioperativnom periodu gde se koristi GEA, prisustvo parcijalne okluzije disajnog puta endotra-
svakodnevno kod miliona hirurških pacijenata svih healnim tubusom, specifičan položaj pacijenta tokom ope-
uzrasta. Jatrogena hiperoksija se pokazala podjednako racije, upotreba lekova koji depresivno deluju na centar za
štetna kao i hipoksija, posebno kod male dece i disanje, intenzivan bol, kritičan period ekstubacije, kao i
novorođenčadi. Sve je veća svest medicinske javnosti o prolazna postoperativna hipoksija, su krucijalni razlozi koji
ovom problemu. Značajna otkrića o uticaju kiseonika na su doprineli da se kiseonik u visokim koncentracijama kori-
sti u perioperativnom periodu.
oksidativni stres i ćelijska oštećenja zbog intoksikacije
kiseonikom, moraju doprineti razvoju monitoringa Udisanje 100% kiseonika nekoliko minuta pre indukcije u
hiperoksije, vodičima o doziranju kiseonika i revidiranju tzv. anesteziju „preoksigenacija” povećava rezerve kiseonika
bezbednih granica hiperoksije. Posledice hiperoksije u organizmu. Glavno povećanje dešava se u segmentu funk-
mogu biti ireverzibilna oštećenja vulnerabilnih organa cionalnog rezidualnog kapaciteta pluća (Functional Residual
(pluća i mozga), što naročito pogađa organizme u Capacity, FRC), koji služi kao rezervoar kiseonika. Kiseonik iz
pluća ulazi u plućnu cirkulaciju difuzijom, čak i kada nema
razvoju. ventilacije . Preoksigenacija povećava alveolarnu frakciju ki-
4
seonika, a smanjuje alveolarnu frakciju azota. Maksimalna
Ključne reči: hiperoksija, oksidativni stres, visoke
koncentracije kiseonika, neonatalna anestezija preoksigenacija označava end-tidal koncentraciju kiseoni-
ka od 90% i end-tidal azota od 5% (preostalih 5% pripada
ugljen dioksidu i vodenoj pari), pri čemu je terminom end-ti-
dal, označen volumen jednog udaha pri kraju inspirijuma.
Uvod Kiseonik je slabo rastvorljiv u plazmi. Sav hemoglobin biva
zasićen kiseonikom već udisanjem 21% kiseonika, tako da
Iskra života postoji zahvaljujući kiseoniku. Kiseonik je udisanje 100% kiseonika neće značajno povećati arterijski
najznačajniji lek za pacijente sa pretećom ili izraženom hi- sadržaj kiseonika.
poksijom . Do sada je otkriveno više od sto uzroka hipokse-
1
mije i hipoksije. Iako se kiseonik u medicinskoj praksi koristi U budnom stanju udisanjem visokih koncentracija kiseo-
obilato već decenijama, naučnim saznanjima došlo se do nika, refleksno nastaje redukcija disajnog volumena i fre-
zaključka da je njegova upotreba čak i zloupotrebljena. U kvence disanja. U uslovima anestezije ta mogućnost ne po-
bazi PubMed od 1990. godine do danas objavljeno je više stoji ako se koriste mišićni relaksanti i mehanička ventilacija
od 7.000 radova koji potvrđuju štetnost hiperoksije . Ipak, pluća. Faktori koji utiču na efikasnost preoksigenacije su in-
2
ima desetostruko više radova koji su posvećeni hipoksiji i spiratorna koncentracija kiseonika, dužina preoksigenacije,

54 DOI: 10.5937/Galmed2308054S