Page 23 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

SPECIFIČNOSTI POREMEĆAJA

ACIDOBAZNE RAVNOTEŽE KOD DECE

SPECIFICITIES OF ACID-BASE BALANCE

DISORDERS IN CHILDREN

Nenad Mladenović , Hristina Ugrinović * potrebno sagledati kompletnu kliničku sliku, obaviti fizikalni
1
2
* Oba autora su prvi autori. pregled i upoznati se sa drugim elementima dijagnostike,
naročito kada su u pitanju složeni poremećaji, odnosno isto-
1 Opšta bolnica Ćuprija, Ćuprija, Srbija vremeno prisustvo više primarnih poremećaja. Postoji više
2 Klinika za kardiohirurgiju Univerzitetskog kliničkog centra Srbije, načina i mehanizama pomoću kojih organizam pokušava
Beograd, Srbija
da kompenzuje acidobazne poremećaje, ali je mogućnost
kompenzacije limitirana različitim činiocima, pa je neophod-
Korespondencija sa autorom:
no imati znanja o tome koliki se stepen kompenzacije oče-
Dr Hristina Ugrinović kuje, primeniti simptomatsku terapiju, ali (što je najvažnije),
delovati etiološki i lečiti uzrok koji je doveo do primarnog
Klinika za kardiohirurgiju Univerzitetskog kliničkog centra
Srbije, Koste Todorovića 8, Beograd, Srbija poremećaja/bolesti. Tešku acidozu (pH < 6,8) i tešku alkalo-
zu (pH > 8) je gotovo nemoguće izlečiti, pa je zato od suštin-
hristina.ugrinovic@yahoo.com skog značaja rana dijagnostika ovih poremećaja i blagovre-
meno otpočinjanje lečenja. Pored mnogo sličnosti između
acidobaznih poremećaja kod dece i odraslih osoba, postoje
i brojne specifičnosti vezane za pedijatrijske pacijente, kako
Sažetak u pogledu uzroka nastanka acidobaznih poremećaja, tako i
2
Ravnoteža između produkcije i eliminacije kiselina i baza po pitanju njihove dijagnostike i lečenja .
je od suštinskog značaja za homeostazu organizma.
Poremećaji ove ravnoteže (metabolička i respiratorna Parametri za procenu acidobaznog stanja
acidoza i alkaloza i mešoviti poremećaji) su sekundarni,
nastali na bazi drugih oboljenja i povreda, pa je i Procena acidobaznog stanja se vrši na osnovu vrednosti
njihovo lečenje, pre svega etiološko. U dijagnostici nekoliko parametara: pH (koncentracija vodonikovih jona),
pCO (parcijalni pritisak ugljen-dioksida), HCO (bikarbonati),
acidobaznog disbalansa ključnu ulogu imaju gasne BE/BD (bazni eksces/bazni deficit) (Base Excess/Base Deficit,
2
3
analize arterijske krvi koje su ujedno i vodič u terapiji, BE/BD) i BB (puferske baze), (Buffering Bases, BB). Vrednosti
ali ne treba zanemariti ni anamnezu, fizikalni pregled i ovih parametara ne razlikuju se u dečjem, adolescentnom i
druge dijagnostičke metode. Iako su osnovni elementi adultnom uzrastu.
dijagnostike i lečenja acidobaznih poremećaja, kao i
Koncentracija vodonikovih jona je uvek prvi korak u sa-
etiologija i patogeneza veoma slični kod dece i odraslih, gledavanju i proceni poremećaja acidobazne ravnoteže. To
ipak postoje i brojne specifičnosti vezane za dečji uzrast, je opšti parametar koji ukazuje na to da li je neka telesna
koje su navedene u ovom radu. tečnost u ravnoteži, u acidozi ili alkalozi. Ovaj parametar ne
ukazuje na prirodu poremećaja, već samo na to, da li po-
Ključne reči: acidobazna ravnoteža, poremećaji, deca
remećaj postoji. Koncentracija vodonikovih jona se izražava
numerički preko pH vrednosti, koju je, još davne 1908. go-
dine, Sorensen definisao kao negativan logaritam koncen-
tracije vodonikovih jona (pH = -log H ) . Izračunavanje (izra-
+ 3
Uvod žavanje) pH vrednosti se može vršiti i na drugi način, preko
Henderson-Heselbahove jednačine, koja predstavlja odnos
Za homeostazu organizma je neophodno postojanje
ravnoteže između produkcije i eliminacije kiselina i baza. između metaboličke i respiratorne komponente, a uzima u
Poremećaji ove ravnoteže su sekundarni, posledica i/ili ma- obzir i konstantu disocijacije ugljene kiseline (pK) i koefici-
4, 5
nifestacija nekog oboljenja ili povrede, a ne bolest sama jent rastvorljivosti ugljen-dioksida (α) . Ta jednačina glasi:
po sebi. Oni mogu biti respiratorni, metabolički i mešoviti, pH = pK + log HCO / α pCO . Visoke pH vrednosti odgovara-
3
2
zavisno od uzroka koji je do njih doveo . Zbog toga je, pri- ju niskim koncentracijama vodonikovih jona (alkaloza), dok
1
likom tumačenja gasnih analiza arterijske krvi, koje su naj- niske vrednosti pH odgovaraju visokim koncentracijama
važniji element dijagnoze i vodič u lečenju ovih poremećaja, slobodnih vodonikovih jona, tj. visokoj kiselosti te sredine
(acidoza).

REVIJALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2024; 3(11):21-28. 21