Page 13 - GALENIKA MEDICAL JOURNAL

ove uticaje trebalo dalje istražiti. U našoj studiji nivo obrazo- Incidenca teških postpunkcionih glavobolja posle SA je
vanja i socio-ekonomski status se nisu izdvojili kao statistički danas smanjena zbog upotrebe specijalnih igala . Ali, gla-
24
značajni prediktori izbora tehnike anestezije 18, 19 . vobolja takođe može biti indirektan znak variranja krvnog
pritiska i drugih hemodinamskih poremećaja, pa je od zna-
Primena opšte anestezije za carski rez može biti done- čaja monitoring hemodinamskih parametara posle spina-
kle opravdana kada je u pitanju hitan carski rez, mada se u lne anestezije, ne samo u opstetriciji, već i drugim granama
svetu i hitni carski rezovi u velikoj meri izvode u spinalnoj hirurgije 27, 28 . U našoj studiji, glavobolja je zabeležena kod
anesteziji. Tako na primer, u Nemačkoj se preko 40% hitnih 10,8% pacijentkinja sa RA, za razliku od 0,7% kod OETA gru-
carskih rezova izvodi u spinalnoj anesteziji . U studiji Gorija pe (gde nije ni očekivana), što je bilo statistički značajno.
20
i saradnika, sprovedenoj u Italiji, pokazano je da su dve tre-
ćine hitnih carskih rezova izvedene u spinalnoj anesteziji . Postoperativna mučnina i povraćanje u našoj studiji
21
Epiduralna anestezija se gotovo nikada ne izvodi za hitne bili su češći u grupi OETA – 34,2% koje je imalo mučninu, a
hirurške intervencije, imajući u vidu da je potrebno dvade- 29,9% ispitanica je povraćalo, dok je u grupama koje su pri-
setak minuta da počne da deluje, dok je vreme nastanka mile RA samo jedna imala mučninu i nijedna nije povraćala,
spinalne anestezije kraće, a najbrže nastupa opšta aneste- što je visoko statistički značajna razlika. Ovakvi rezultati su
zija 20, 22 . U našoj studiji, od ukupnog broja opštih anestezija, u skladu sa našim očekivanjima, imajući u vidu da se tokom
kod 19,7% porodilja je bio u pitanju hitan carski rez, a od opšte anestezije primenjuju opioidi IV (najčešće fentanil)
ukupnog broja spinalnih anestezija, kod 22,9% se radilo o koji su najpotentniji emetogeni agensi. Takođe i volatilni
hitnom carskom rezu, a ni jedan hitan carski rez nije izveden anestetici i drugi medikamenti koji se koriste tokom OETA
u epiduralnoj anesteziji. imaju emetogeni potencijal. Praktično, skoro svi anestetički
agensi (osim mišićnih relaksanata, propofola i midazolama)
Analiza hemodinamskih promena u odgovarajućim vre- imaju značajan emetogeni potencijal, što nije slučaj sa lokal-
menskim intervalima posle carskog reza u našoj studiji po- nim anesteticima 29, 30 . Prosečna učestalost PONV posle RA je
kazala je veću hemodinamsku stabilnost pacijentkinja koje oko 4%, a posle OETA oko 30%, s tim što je kod nekih rizičnih
su primale RA, što je bilo statistički značajno u odnosu na grupa ta učestalost i mnogo veća. U skladu sa tim su i nove
grupu koja je primala OETA. Studija Sunga i saradnika, ta- preporuke da svi pacijenti koji se podvrgavaju opštoj ane-
kođe je pokazala da je postoperativni sistolni krvni pritisak, steziji dobiju profilaksu PONV .
31
kao i srčana frekvenca, bio značajno viši kod pacijentkinja
koje su primale opštu anesteziju . Naša prethodna studi- Posle svake hirurške intervencije, pa tako i posle carskog
16
ja je takođe pokazala prednost regionalne anestezije nad reza, može biti prisutan akutni postoperativni bol. Intenzi-
opštom u pogledu manjeg kolebanja vitalnih parametara, tet bola zavisi od vrste hirurške intervencije, dužine trajanja
poput krvnog pritiska i srčane frekvence . operacije, spretnosti hirurga, tehnike anestezije, komorbidi-
23
teta, primenjenih medikamenata u perioperativnom perio-
Primena regionalne anestezije, međutim, može biti kon- du i brojnih drugih faktora. Međutim, imajući u vidu da je to
traindikovana kada porodilja ima komplikacije krvarenja, ili subjektivni doživljaj, takođe zavisi i od psihofizičkih karak-
poremećaje koagulacije, ili značajnu hipotenziju, jer prime- teristika svakog pojedinog pacijenta, uzrasta, obrazovanja,
na RA može dodatno pogoršati ova stanja . Centralna spro- kulturoloških i socio-ekonomskih faktora . Akutni bol posle
24
32
vodna anestezija, a posebno spinalna anestezija može iza- carskog reza dovodi do brojnih neželjenih posledica - od-
zvati značajnu hipotenziju zbog blokade simpatičkih nervnih loženog oporavka pacijentkinja, odloženog uspostavljanja
vlakana, što rezultira depresijom miokarda i smanjenjem laktacije, dužeg boravka u bolnici . Takođe je povezan i sa
8
vaskularnog tonusa. Trudnice pokazuju posebnu sklonost većim rizikom od razvoja hroničnog bola, ako perzistira i nije
ka hipotenziji zbog veće osetljivosti na lokalne anestetike adekvatno lečen. Veći intenzitet bola, kao i njegova neade-
tokom trudnoće. Uspešna prevencija i kupiranje hipotenzije kvatna procena, prevencija i lečenje, mogu povećati rizik za
mogu se sprovesti administriranjem kristaloidnih rastvora . nastanak postporođajne depresije 33, 34 .
25
U našoj studiji nismo zabeležili srednji pad sistolnog krvnog
pritiska ispod 100 mmHg u vremenskim okvirima od 2 h, U našoj studiji statistički značajno veći intenzitet posto-
12 h i 24 h nakon carskog reza. perativnog bola zabeležen je kod pacijentkinja koje su pri-
male opštu anesteziju, što je u skladu i sa našim ranijim stu-
Praćenje zasićenosti hemoglobina kiseonikom je važno dijama, kao i sa istraživanjima drugih autora 19, 35, 36 . Zanimlji-
u peripartalnom periodu, jer daje uvid u nivo oksigenacije vo je da se intenzitet bola značajno smanjio posle 8 h kod
i majke i fetusa. U našem istraživanju, nijednoj od ispita- žena koje su primale OETA u odnosu na SA grupu, što je ve-
nica nije bila potrebna kiseonična potpora, što je u skladu rovatno posledica relativno kratkog efekta anestetika koji se
sa studijom Petropoulosa i saradnika , objavljenom pre koriste za spinalnu anesteziju u poređenju sa analgeticima
26
20 godina, ali i našim nedavnim istraživanjem, objavljenim koji se koriste u OETA. Ali, posle 48 h najznačajnije smanje-
2022. godine . Dobra saturacija hemoglobina kiseonikom nje jačine bola zabeleženo je u SA grupi. Potrebe za postope-
23
ukazuje na dobru perfuziju tkiva, a samim tim će biti i bolje rativnom analgezijom bile su veće kod pacijentkinja koje su
zarastanje rane od reza i brži oporavak porodilja i lakše zbri- primale OETA, što je i logično, jer je i intenzitet bola bio veći,
njavanje novorođenčeta. što je takođe u skladu sa rezultatima drugih autora 19, 20, 37 .

ORIGINALNI RADOVI Galenika Medical Journal, 2023; 2(8):7-13. 11